යුරෝපීය ගවේෂණ යුගයට බොහෝ කලකට පෙර, ග්රීකවරුන් ඉන්දියාවේ දකුණු අග්රය ආසන්නයේ පිහිටි අද්භූත හා ධනවත් දිවයිනක් ගැන දැන සිටියහ. පළමු සවිස්තරාත්මක වාර්තාව ලැබුණේ මෞර්ය අධිරාජ්යයා වූ චන්ද්රගුප්තගේ රාජ සභාවේ සිටි ග්රීක තානාපතිවරයෙකු වූ මෙගස්තීනිස්ගෙනි.
ඉන්දියාවේ තානාපතිවරයා
මෙගස්තීනිස් ක්රි.පූ. 300 පමණ වන විට සිය ප්රසිද්ධ කෘතිය වන ඉන්ඩිකා (Indica) රචනා කළේය. මුල් ග්රන්ථය අද නොමැති වුවද, ප්ලීනි (Pliny) සහ ස්ට්රාබෝ (Strabo) වැනි පසුකාලීන ඉතිහාසඥයන් විසින් සංරක්ෂණය කරන ලද කොටස් මගින් ඔහුගේ නිරීක්ෂණ පිළිබඳ අවබෝධයක් අපට ලැබේ. ඔහු ශ්රී ලංකාව පිළිබඳ සැලකිය යුතු විස්තරයක් ලබා දුන් පළමු බටහිර ජාතිකයා වන අතර, ඔහු එය හැඳින්වූයේ ටැප්රොබේන් (Taprobane) (සංස්කෘත තම්බපණ්ණි (Tamraparni) වෙතින් බිඳී ආවක් විය හැක) යන නමිනි.
ටැප්රොබේන්: රන් දිවයින
සිය වාර්තාවල, මෙගස්තීනිස් ටැප්රොබේන් දූපත, ප්රධාන භූමියෙන් ගංගාවකින් වෙන් වූ, ඉන්දියාවට වඩා රන් හා මුතු සම්පතින් පොහොසත් දිවයිනක් ලෙස විස්තර කළේය. ඔහු අලි ඇතුන්ගේ බහුලත්වය සටහන් කළ අතර, ඔවුන් ඉන්දියානු අලීන්ට වඩා විශාල හා යුද්ධයට වඩා දරුණු බව ඔහු කියා සිටියේය. ඔහුගේ ලේඛන මගින් අති විශාල ස්වාභාවික සම්පත්වලින් පිරුණු දේශයක් නිරූපණය වූ අතර, එය මධ්යධරණී ලෝකයේ කුතුහලය අවුලුවාලීය.
ග්රීක සබඳතාව
මෙගස්තීනිස්ගේ දැනුම බොහෝ විට ඉන්දියාව සහ ශ්රී ලංකාව අතර පැවති සශ්රීක වෙළඳ ජාලයන්ගෙන් ලැබී ඇත. සිත්ගන්නා කරුණ නම්, පුරාණ වංශකථාවල (ක්රි.පූ. 4 වැනි සියවස) පණ්ඩුකාභය රජුගේ කාලයේ අනුරාධපුර නගරයේ “යෝන” (ග්රීක) ජනයා සඳහා වූ කොටසක් ගැන සඳහන් වේ. එයින් යෝජනා වන්නේ, මෙගස්තීනිස් සිය ලේඛනවලට පෙර සිටම ග්රීක වෙළඳුන් හෝ පදිංචිකරුවන් දිවයිනේ ජීවත් වන්නට ඇති බවයි.