සිරි සඟ බෝ රාජවංශය
සිරි සඟ බෝ රාජවංශය යනු ශ්රී ලංකාවේ ඉතිහාසයේ දීර්ඝ කාලයක් පුරා පැවති වැදගත් රාජ පරම්පරාවකි. දඹදෙණියේ රජ කළ තෙවන විජයබාහු (ක්රි.ව. 1220–1224) රජුගේ සිට සීතාවක රාජධානිය පාලනය කළ පළමුවන රාජසිංහ (ක්රි.ව. 1581–1591) රජු දක්වා ශ්රී ලංකාව පාලනය කළ රජවරුන් මෙම වංශයට අයත් වේ. මෙම රාජවංශය විදේශීය ආක්රමණ රැසකට මුහුණ දෙමින් සියවස් ගණනාවක් පුරා තම ස්වාධීනත්වය රැක ගැනීමට සමත් විය.
දඹදෙණිය රාජධානියේ පිබිදීම සහ ආරම්භය
කාලිංග මාඝ ගේ ක්රෑර පාලනය හේතුවෙන් පොළොන්නරුව රාජධානිය අස්ථාවර වී තිබූ සමයක, ස්වදේශික සිංහල ජනතාව දකුණු ප්රදේශවලට සහ මායා රටට සංක්රමණය විය. මෙවැනි පසුබිමක් තුළ, සිරි සඟ බෝධි රජුගේ වංශයෙන් පැවත එන තෙවන විජයබාහු නම් කුමාරයෙක්, කාලිංග මාඝ ගේ හමුදාවන්ට එරෙහිව නිර්භීතව සටන් කළේය. ඔහු මායා රටින් මාඝ ගේ බලය පලවා හැර, දඹදෙණියේ තම බලකොටුව පිහිටුවා ගෙන රජු බවට පත් විය.
තෙවන විජයබාහු රජුගේ ප්රධානතම කාර්යභාරයක් වූයේ බුදුන් වහන්සේගේ ශ්රී දන්ත ධාතූන් වහන්සේ සහ දාන පාත්රය ආරක්ෂා කිරීමයි. මාඝගේ හමුදා විසින් කොත්මලේ ආරක්ෂිතව සඟවා තිබූ මෙම පූජනීය වස්තූන් ලබාගෙන ඔහු ඒවා දඹදෙණියට ගෙන ආවේය. එතුමා විනාශ වී තිබූ බෞද්ධ ශාසනය නැවත ගොඩනැගීමටත්, එහි අභිවෘද්ධියටත් විශාල දායකත්වයක් ලබා දුන්නේය. සිරි සඟ බෝ රාජවංශයේ මුල්ම රජු ලෙස සැලකෙන්නේ තෙවන විජයබාහු රජු ය.
රාජධානියේ සංක්රමණය සහ ස්වාධීනත්වය රැකගැනීම
සිරි සඟ බෝ රාජවංශයේ පාලන සමය තුළ ශ්රී ලංකාව විවිධ විදේශීය ආක්රමණ සහ අභ්යන්තර ගැටුම්වලට මුහුණ දුන්නේය. මෙම අභියෝග හමුවේ තම ස්වාධීනත්වය රැකගැනීම සඳහා මෙම රාජවංශයේ රජවරුන්ට විවිධ උපාය මාර්ග අනුගමනය කිරීමට සිදු විය. එල්ල වූ දැඩි ආක්රමණවලින් ආරක්ෂා වීම පිණිස යාපහුව, කුරුණෑගල සහ ගම්පොල වැනි උපායමාර්ගික වැදගත්කමක් ඇති ප්රදේශ කරා තම අගනුවර රැගෙන යාමට ද ඔවුන්ට සිදු විය. මෙමඟින් ඔවුන්ට සතුරු ප්රහාරවලින් රාජධානිය ආරක්ෂා කර ගැනීමටත්, තම පාලන බලය අඛණ්ඩව පවත්වා ගැනීමටත් හැකි විය.
සීතාවක රාජධානියේ පරිහානිය සහ රාජවංශයේ අවසානය
සිරි සඟ බෝ රාජවංශයේ අවසන් රජු වූයේ සීතාවක රාජධානියේ බලවත් රණශූරයෙකු වූ පළමුවන රාජසිංහ රජු ය. මායාදුන්නේ රජුගේ පුත්රයා වූ රාජසිංහ, මුල් කාලයේ දී විශාල ජයග්රහණ රැසක් ලබා ගත්තද, ඔහුගේ පාලන සමයේ පසුකාලීන තීරණ හේතුවෙන් රාජවංශයේ පරිහානියට මඟ පෑදීය.
රාජසිංහ රජු “අරිට්ට කිවෙන්දු” (මන්නම්පෙරුම මොහොට්ටාල) නම් දකුණු ඉන්දීය ජාතිකයෙකු තම ප්රධාන උපදේශක ලෙස පත් කර ගත්තේය. මන්නම්පෙරුම, රාජසිංහ රජු හට හින්දු දහම වැළඳ ගැනීමට අනුබල දුන් අතර, බෞද්ධ සිද්ධස්ථානවලට පහර දීමටද උපදෙස් ලබා දුන්නේය. සීගිරිය සහ ශ්රී පාදය වැනි බෞද්ධයින්ට පූජනීය ස්ථානවලට එල්ල වූ ප්රහාර හේතුවෙන් බෞද්ධ ජනතාව සහ භික්ෂූන් වහන්සේලා අතර රජු පිළිබඳ දැඩි අසතුටක් හා අමනාපයක් ඇති විය.
මෙම ක්රියාමාර්ගයන්ට එරෙහිව බෞද්ධයින් එක්ව කැරලි ගැසූ අතර, රාජසිංහ රජු එම කැරැල්ල මර්දනය කළේය. කැරැල්ලේ නායකයින් අත්අඩංගුවට ගත් ඔහු, සීතාවක නායක හිමි ඇතුළු සිය ගණනක් භික්ෂූන් වහන්සේලා මරා දැමූ බව සඳහන් වේ. මෙම කුරිරු ක්රියා බෞද්ධ ජනතාව හා රජු අතර විශාල පරතරයක් ඇති කිරීමට හේතු විය.
එමෙන්ම, රාජසිංහ රජුගේ උඩරට නියෝජිතයා (සාමන්ත) වූ වීරසුන්දර බණ්ඩාරව ඝාතනය කිරීම තවත් ගැටලුවක් විය. වීරසුන්දර බණ්ඩාරගේ පුත් කොනප්පු බණ්ඩාර, සීතාවක සිට මන්නාරමේ සිටි පෘතුගීසි හමුදාව වෙත පලා ගියේය. පසුව පෘතුගීසීන්ගේ සහය ඇතිව කන්ද උඩරටට පැමිණි ඔහු රාජසිංහට විරුද්ධව කැරලි ගැසීය. කොනප්පු බණ්ඩාර, පළමුවන විමලධර්මසූරිය නමින් උඩරට රාජ්යයේ රජු බවට පත් විය. රාජසිංහ කන්ද උඩරට නැවත අත්පත් කරගැනීමට උත්සාහ කළද, විමලධර්මසූරිය රජු විසින් බලන සටන ඇතුළු සියලු උත්සාහයන් ව්යර්ථ කරන ලදී.
ක්රි.ව. 1592 මාර්තු මස, බලන සිට සීතාවක බලා නැවත එන විට පෙතංගොඩ උයනේ දී කටු උණ පුරුකක් පාදයේ ඇනී එය විෂ වීමෙන් රාජසිංහ රජු මිය ගියේය. ඔහුට පුත්රයන් නොසිටි හෙයින් (එක් මතයක් පමණි), ඔහුගේ රාජධානිය පළමුවන විමලධර්මසූරිය රජුට හිමි විය. මෙය සිරි සඟ බෝ රාජවංශයේ දේශපාලනික අවසානය සනිටුහන් කළේය.
වර්තමාන පැවත එන්නන්
සීතාවක පරපුරට අයත් වස්කඩුවේ තම්මිට බණ්ඩාර කුමරියගේ පරපුර (ධර්මසේන) සහ කෝට්ටේ පරපුරේ තුඩුගල මුඩිත්ත තෙන්නකෝන් පරපුර (විජේවර්ධන) හලාවත උලකුඩය දේවියගෙන් පැවත එන කොරයා පරපුරත් සිරි සඟ බෝ පරපුරට අයත් ව තවමත් ජීවමාන බව කියැවේ.
මූලාශ්ර
- වස්කඩුවේ ශ්රී සුභූති හිමියන්ගේ වර්ෂඛණ්ඩරාෂ්ඨ්ර කෘතිය - 1875