සහස්සමල්ල රජු ශ්රී ලංකාවේ පොළොන්නරු යුගයේ අගභාගයේදී කෙටි කලක් රාජ්ය විචාල පාලකයෙකි. කළිඟු දේශයෙන් පැමිණි මොහු, ලංකාවේ පාලන බලය රජුගෙන් මැති ඇමතිවරුන් වෙත මාරු වෙමින් තිබූ සංකීර්ණ දේශපාලන වාතාවරණයක් තුළ සිහසුනට පත් විය.
මුල් අවධිය සහ සිහසුනට පත්වීම
සහස්සමල්ල කළිඟු දේශයේ උපත ලැබීය. ලීලාවතී රැජිනගේ ප්රධාන සෙනෙවියා වූ කීර්ති සෙනෙවියාගේ බලයට එරෙහිව සිටි අදිකාරම්වරුන් දෙදෙනෙකු විසින් මොහුව ලංකාවට කැඳවාගෙන එන ලදී. මෙම අදිකාරම්වරුන්ගේ සහාය ඇතිව කීර්ති සෙනෙවියා ඝාතනය කරනු ලැබූ අතර, සහස්සමල්ල ක්රි.ව. 1200 අගෝස්තු 23 දින සිංහාසනාරූඪ විය. මෙම අභිෂේකය ලංකාවේ ඉතිහාසයේ නිශ්චිත දිනයක් සඳහන් වන ප්රථම රාජාභිෂේකය ලෙස සනිටුහන් වීම විශේෂත්වයකි.
රාජ්ය කාලය සහ දේශපාලන වාතාවරණය
සහස්සමල්ලගේ රාජ්ය කාලය කෙටි වූ අතර, එය ශ්රී ලංකාවේ පාලන බලය රජවරුන්ගෙන් මැති ඇමතිවරුන් වෙත ක්රමයෙන් මාරු වූ යුගයක් නියෝජනය කරයි. මෙම කාලය තුළ අදිකාරම්වරුන් සහ අනෙකුත් බලවත් ප්රභූවරුන් රාජ්යයේ තීරණ ගැනීමේ ක්රියාවලියේදී අතිශයින් බලවත් විය. සහස්සමල්ල රජු සිහසුනට පත් කිරීම පවා එවැනි බලවත් අදිකාරම්වරුන් දෙදෙනෙකුගේ ක්රියාවක් විය. ඔහුගේ පාලන සමය තුළ දේශපාලන ස්ථාවරත්වයක් නොතිබූ අතර, බල අරගල නිරන්තරයෙන් පැවතුණි.
අභාවය
අභාග්ය සම්පන්න ලෙස, සහස්සමල්ල රජුට දීර්ඝ කාලයක් රාජ්ය විචාලීමට අවස්ථාවක් නොලැබුණි. මොහුව ලංකාවට ගෙනැවිත් සිහසුනට පත් කිරීමට උදව් කළ එක් අදිකාරමක වූ ආබෝ නැමැත්තා විසින්ම ඔහු ඝාතනය කරන ලදී. රජුගේ මරණයෙන් පසු, ආබෝ විසින් නිශ්ශංකමල්ල රජුගේ දෙවන මහේශිකාව වූ කල්යාණවතී රැජින සිහසුනට පත් කරන ලදී.
උරුමය
සහස්සමල්ල රජුගේ කෙටි පාලන සමය ශ්රී ලංකා ඉතිහාසයේ වැදගත් සන්ධිස්ථානයක් සනිටුහන් කරයි. එය රජුගේ බලය හීන වී, මැති ඇමතිවරුන්ගේ දේශපාලන බලපෑම අතිශයින් ඉහළ ගිය යුගයක කැඩපතක් බඳුය. ඔහුගේ අභිෂේකයේ නිශ්චිත දිනය වාර්තා වී තිබීම අනාගත ඓතිහාසික අධ්යයනයන් සඳහා වැදගත් සාධකයකි. සහස්සමල්ල රජුගේ සිදුවීම් බහුල පාලන සමය, පොළොන්නරු රාජධානියේ අවසාන භාගයේ පැවති දේශපාලන අස්ථාවරත්වය සහ බල අරගල මනාව පෙන්නුම් කරයි.