සද්ධාතිස්ස රජුගේ චරිතාපදානය
සද්ධාතිස්ස රජු යනු ක්රි.පූ. 137 සිට ක්රි.පූ. 119 දක්වා කාලය තුළ අනුරාධපුර රාජධානියේ රජකම් කළ ශ්රේෂ්ඨ සිංහල රජ කෙනෙකි. එතුමා ශ්රී ලංකා ඉතිහාසයේ වැදගත් යුගයක් සනිටුහන් කළ කාවන්තිස්ස රජුගේ පුත්ණුවන් වන අතර, ලංකා ඉතිහාසයේ වීරයෙකු ලෙස සැලකෙන මහා දුටුගැමුණු රජුගේ සොහොයුරා ද වේ. සද්ධාතිස්ස රජු තම සහෝදරයාගේ මරණින් පසු රාජ්යත්වයට පත් වී, අනුරාධපුර රාජධානියේ ස්ථාවරත්වය සහ සමෘද්ධිය පවත්වාගෙන යාමට කටයුතු කළේය.
මුල්කාලීන ජීවිතය සහ පවුල
සද්ධාතිස්ස කුමරු කාවන්තිස්ස රජුට සහ විහාරමහා දේවියට දාව උපත ලැබීය. ඔහු දුටුගැමුණු කුමරුගේ බාල සොහොයුරා වූ අතර, රාජකීය පවුලක වගකීම් සහ පාලනය පිළිබඳව මනා අවබෝධයක් ලබා ගනිමින් හැදී වැඩුණි. ඔහුගේ පවුල් පසුබිම, විශේෂයෙන්ම කාවන්තිස්ස රජුගේ සහ දුටුගැමුණු රජුගේ පාලන සමයන්, ඔහුට රාජ්ය පාලනය සඳහා අත්යවශ්ය අත්දැකීම් සහ ආදර්ශ සපයන්නට ඇත.
සද්ධාතිස්ස රජුට දාව පුතුන් සිව් දෙනෙක් සිටියහ. ඔවුන් නම්:
- තුලත්ථන
- ලංජතිස්ස (ලැමිණිතිස් ලෙසද හැඳින්වේ)
- ඛල්ලාඨනාග (මෙතුමා අනුලා දේවිය සමඟ විවාහ වී මහාචුලික නම් පුතෙකු සිටියේය.)
- වළගම්බා (වට්ටගාමිණී අභය හෙවත් වලගම් අබා)
මෙම පුතුන් සිව්දෙනා පසුකාලීනව අනුරාධපුර රාජධානියේ දේශපාලනික කටයුතුවලට සෘජුවම සම්බන්ධ වූ අතර, ඔවුන්ගෙන් කිහිප දෙනෙක්ම රජකම් කළහ.
රාජ්ය පාලනය
සද්ධාතිස්ස රජු ක්රි.පූ. 137 දී සිය සොහොයුරු දුටුගැමුණු රජුගේ අභාවයෙන් පසු අනුරාධපුර රාජධානියේ සිහසුනට පත් විය. ක්රි.පූ. 119 දක්වා වසර 18ක පමණ කාලයක් ඔහු සාමකාමීව හා සාර්ථකව රාජ්යය පාලනය කළේය. “ශ්රේෂ්ඨ සිංහල රජ කෙනෙකි” ලෙසින් ඔහු හඳුන්වා තිබීමෙන්, ඔහුගේ පාලන සමය තුළ රාජ්යයේ ස්ථායිතාව, ආගමික භක්තිය සහ පොදුජන සුබසාධනය සඳහා විශාල දායකත්වයක් ලබා දී ඇති බව අනුමාන කළ හැකිය. දුටුගැමුණු රජුගේ යුදමය ජයග්රහණවලින් පසු රට තුළ සාමය සහ සංවර්ධනය තහවුරු කිරීම සද්ධාතිස්ස රජුගේ ප්රධාන කාර්යභාරයක් වන්නට ඇත.
උරුමය සහ අනුප්රාප්තිය
සද්ධාතිස්ස රජුගේ මරණින් පසු ඔහුගේ පුතුන් අතර රාජ්යය වෙනුවෙන් තරඟකාරීත්වයක් ඇති විය. ඔහුගේ පුත් ඛල්ලාඨනාග (බල්ලාඨනාග ලෙසද හැඳින්වේ) රජකම් කරමින් සිටියදී, එවකට හමුදා ප්රධානියා වූ ඛම්මහරට්ටක (මහාරට්ටක) විසින් ඔහුව මරා දමා රාජ්යත්වයට පත් විය. පසුව, සද්ධාතිස්ස රජුගේ තවත් පුත්රයෙකු වන වළගම්බා (වලගම් අබා) විසින් ඛම්මහරට්ටක මරා දමා ක්රි.පූ. 103 දී රාජ්යත්වයට පත් විය. වළගම්බා රජුට අනුලා දේවි සහ සෝමා දේවි නමින් බිසවන් දෙදෙනෙක් සිටියහ.
සද්ධාතිස්ස රජුගේ පවුල අනුරාධපුර රාජධානියේ පාලන ඉතිහාසයේ ප්රධානතම කොටසක් වූ අතර, ඔහුගේ පුතුන් ශ්රී ලංකා ඉතිහාසයේ ප්රකට රජවරුන් බවට පත් විය. ඔහු දුටුගැමුණු රජුගේ වීරෝදාර යුගයට පසුව පැමිණි අතර, අනුරාධපුර රාජධානියේ අඛණ්ඩ පැවැත්මට සහ ස්ථාවරත්වයට වැදගත් දායකත්වයක් ලබා දුන්නේය.