ලංජතිස්ස රජතුමා
ලංජතිස්ස රජතුමා ශ්රී ලංකාවේ අනුරාධපුර රාජධානියේ පාලකයෙකු වූ අතර, සද්ධාතිස්ස රජුගේ වැඩිමහලු පුත්රයා විය. ඔහුගේ රාජ්ය සමය ක්රි.පූ. 119 සිට 109 දක්වා විහිදී ගියේය. ඔහු සිහසුනට පත්වීමේදී ඇති වූ සංකීර්ණ සිදුවීම් සහ පසුව සිදුකළ වැදගත් ශාසනික කටයුතු හේතුවෙන් ශ්රී ලංකා ඉතිහාසයේ කැපී පෙනෙන චරිතයක් බවට පත් විය.
සිහසුනට පත්වීම
සද්ධාතිස්ස රජතුමාගෙන් පසු ලංකාද්වීපයේ රජකම හිමිවිය යුතුව තිබුණේ වැඩිමහලු පුත් ලංජතිස්ස කුමරුටය. එහෙත්, එකල පැවති දේශපාලන සහ ආගමික බලපෑම් හේතුවෙන්, විශේෂයෙන්ම සංඝයා වහන්සේලාගේ මැදිහත් වීමෙන්, සිහසුන දෙවෙනි පුත් ථුල්ලත්ථන කුමරුට හිමි විය. කෙසේ වෙතත්, ථුල්ලත්ථන සිහසුනට පත්වී මසක් ගතවීමටත් පෙර, ලංජතිස්ස කුමරු සිය සොහොයුරා මරා දමා රාජ්ය බලය තහවුරු කර ගත්තේය.
රාජ්ය සමය සහ ශාසනික සේවාවන්
සිය සොහොයුරා මරා සිහසුනට පත්වීමෙන් පසු ඇති වූ ආරම්භක නොසන්සුන්තා මඟහරවා ගනිමින්, ලංජතිස්ස රජතුමා පසුව සංඝයා වහන්සේලා සමඟ සමගි විය. මෙම සමගි වීම ඔහුගේ රාජ්ය සමය තුළ ශාසනික කටයුතු සඳහා විශාල පිටිවහලක් විය. ඔහු බුද්ධ ශාසනය වෙනුවෙන් ඉතා වැදගත් ඉදිකිරීම් සහ සංවර්ධන කටයුතු රැසක් සිදු කළේය:
- රුවන්වැලි සෑයේ ශිලාමය මල් ආසන ත්රිත්වයක් තැනවීම: අනුරාධපුරයේ පිහිටි ශ්රේෂ්ඨතම ස්ථූපයක් වන රුවන්වැලි සෑයෙහි, බුදුන් වහන්සේට පුද පූජා පැවැත්වීම සඳහා ශිලාමය මල් ආසන තුනක් ඉදිකිරීමට ඔහු කටයුතු කළේය. මෙය ඔහුගේ භක්තියේ සහ ශාසනික සේවයේ ප්රබල සලකුණකි.
- ථූපාරාමයට නැගෙනහිරින් ශිලා ස්ථූපයක් කරවීම: ශ්රී ලංකාවේ පළමු ස්ථූපය ලෙස සැලකෙන ථූපාරාමය අසල, ඊට නැගෙනහිරින් තවත් ශිලා ස්ථූපයක් ඉදිකිරීමට ලංජතිස්ස රජු අනුග්රහය දැක්වීය. මෙය එකල පැවති බෞද්ධ වාස්තු විද්යාවට ඔහු දැක්වූ උනන්දුව පෙන්නුම් කරයි.
- ගිරිකුම්භිලා විහාරය කරවීම: බුදු සසුනට නව විහාරයක් එක් කරමින් ගිරිකුම්භිලා විහාරය ඉදිකිරීමද ඔහුගේ රාජ්ය සමයේ සිදු විය. මෙය රට පුරා බුදු දහම ව්යාප්ත කිරීමට සහ භික්ෂූන් වහන්සේලාට වාසස්ථාන සැපයීමට ඔහු දැක්වූ කැපවීම විදහා පායි.
උරුමය
ලංජතිස්ස රජතුමා සිහසුනට පත්වීමේදී විප්ලවකාරී ක්රමයක් අනුගමනය කළද, පසුව බුදු දහම සහ සංඝයා සමඟ සමගි වී, රටේ ආගමික සහ සංස්කෘතික සංවර්ධනයට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් ලබා දුන්නේය. ඔහුගේ ඉදිකිරීම් ශ්රී ලංකාවේ බෞද්ධ උරුමයේ අමරණීය සලකුණු ලෙස අදටත් පවතී. ඔහු ශාසනය වෙනුවෙන් කළ සේවාවන් හේතුවෙන් ලංකා ඉතිහාසයේ වැදගත් රජෙකු ලෙස සලකනු ලැබේ.