හැඳින්වීම
ක්රිස්තු වර්ෂ 1341 දී සිංහාසනාරූඪ වූ IVවන බුවනෙකබාහු රජතුමා ගම්පොළ රාජධානියේ මුල්ම පාලකයන්ගෙන් කෙනෙකි. ක්රිස්තු වර්ෂ 1351 දක්වා වසර දහයක් රාජ්ය පාලනය කළ මෙතුමා, ශ්රී ලංකාවේ අගනුවර දඹදෙණිය, යාපහුව, කුරුණෑගල වැනි නගරවලින් ගම්පොළට මාරු කිරීමේ පුරෝගාමියා ලෙස ඉතිහාසයට එක්වේ. මෙතුමාගේ පාලන සමය ගම්පොළ යුගයේ ආරම්භය සනිටුහන් කරයි.
ගම්පොළ අගනුවර තෝරාගැනීම
කලින් උප නගරයක්ව පැවති ගම්පොළ, IVවන බුවනෙකබාහු රජතුමා විසින් තම අගනුවර වශයෙන් තෝරාගැනීමට හේතු කිහිපයක් විය. කඳු කිහිපයකින් වට වූ තැනිතලා බිමක පිහිටීම, ශ්රී පාද මාර්ගයේ සන්ධිස්ථානයක පිහිටීම සහ මහවැලි ගඟ ගලා බසින නිම් තෙරෙහි පිහිටීම මෙහි ප්රධාන හේතු විය. මෙම උපායමාර්ගික පිහිටීම ආරක්ෂක වශයෙන් මෙන්ම වෙළඳාම සහ ගමනාගමනය සඳහා ද වැදගත් විය. ක්රිස්තු වර්ෂ 1341 දී ගම්පොළ අගනුවර බවට පත් කිරීමත් සමඟ, මෙරට දේශපාලන කේන්ද්රය නිරිතදිග ප්රදේශයට තවදුරටත් මාරු විය.
සමකාලීන දේශපාලනික තත්ත්වය
IVවන බුවනෙකබාහු රජතුමාගේ පාලන සමයේදී රටේ විවිධ ප්රදේශවල බලවත් පවුල් බිහිවෙමින් පැවතිණි. රජතුමාගේ සහෝදරයා වූ පස්වන පරාක්රමබාහු කුමරු කෑගලු දිස්ත්රික්කයේ දැදිගම පාලනය කළේය. එසේම, අලකේශ්වර නම් වූ ප්රභූ පරම්පරාවක් කළුතර දිස්ත්රික්කයේ රයිගම ප්රදේශයේ බලවත් වී සිටියහ. ගම්පොළ රජ පවුල හා සමීප සම්බන්ධතා පැවැත්වූ තවත් ප්රධාන පවුලක් වූයේ සේනාධිලංකාර සෙනෙවිරත් පවුලයි. මෙම බලවත් පවුල් රාජ්ය පාලනයට හා දේශපාලනයට සෘජුවම බලපෑම් කළ යුගයක් ලෙස මෙතුමාගේ සමය හැඳින්විය හැකිය.
අගනුවර මාරුවීමේ ඉතිහාසය
ශ්රී ලංකා ඉතිහාසයේ අගනුවර නිතර මාරුවීම සාමාන්ය දෙයක් විය. IVවන බුවනෙකබාහු රජතුමා විසින් කුරුණෑගලින් ගම්පොළට අගනුවර ගෙන ආවේ මෙම දීර්ඝ ක්රියාවලියේ තවත් එක් පියවරක් ලෙසය. මීට පෙර, පළමු බුවනෙකබාහු රජතුමා දඹදෙණියෙන් යාපහුවට අගනුවර ගෙන ගිය අතර, දෙවන බුවනෙකබාහු රජතුමා යාපහුව බලකොටුවෙන් කුරුණෑගලට අගනුවර ගෙන එන ලදී.
රාජ්ය පාලනය අවසානය
IVවන බුවනෙකබාහු රජතුමා ක්රිස්තු වර්ෂ 1351 දක්වා සාර්ථකව රාජ්ය පාලනය කළේය. මෙතුමාගේ අභාවයෙන් පසු, ඔහුගේ සහෝදරයා වූ පස්වන පරාක්රමබාහු රජතුමා ගම්පොළ සිහසුනට පත් විය. IVවන බුවනෙකබාහු රජතුමා ශ්රී ලංකාවේ ඉතිහාසයේ ගම්පොළ යුගය ආරම්භ කළ පුරෝගාමී පාලකයෙකු ලෙස සැමරේ.